Przyszłości Unii Europejskiej jest coraz mniej pewna. Niepokój budzi więc ukryta pod ideologicznymi sloganami o wstawaniu z kolan bezradność polskiej polityki zagranicznej i automarginalizacja naszego państwa w strukturach europejskich. Przecież Europa to nasza poszerzona ojczyzna.
Filozofowie i socjologowie religii uznają rozróżnienie na „zadomowionych” i „poszukiwaczy” za kluczowe dla zrozumienia duchowego klimatu współczesności. Jak Kościół ma towarzyszyć poszukiwaczom i jak ma umacniać wiarę zadomowionych?
Zachęcamy również do świętowania Roku, którego nie ma – czyli do wspólnego z naszymi autorami czytania Bolesława Leśmiana oraz przyjrzenia się jego (nie)wierze i postawie twórczej.
Spór o polską pamięć zaostrzył się. Czy jest w niej miejsce i na dumę, i na winę; i na bohaterstwo, i na podłość; i na „żołnierzy wyklętych”, i na Jedwabne; i na Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, i na pogrom kielecki? Czy pamięć może łączyć wspólnotę narodową, a nie dzielić ją ideologicznie?
„Czas zakończyć wojny kulturowe” – apeluje Charles Camosy i przekonuje, że to możliwe. George Weigel uważa inaczej, a winą obarcza lewicę. Papież Franciszek ma zaś inną odpowiedź: chrześcijaństwo ponad podziałami, nieideologiczne.
U podstaw III RP leżą trzy wstydy założycielskie, które niebezpiecznie opróżniły zbiorniki dumy Polaków – twierdzi literaturoznawca Przemysław Czapliński. Ale właściwą odpowiedzią nie jest też pompowanie zbiorowego sumienia Polaków dumą. Jak wygląda polskie wychodzenie ze wstydu?
Gdy politycy na najwyższych szczeblach władzy bawią się w wojnę, sprawa robi się szalenie niebezpieczna. Analizujemy rosnącą modę na przemoc i przypominamy, że jedyną skuteczną odpowiedzią jest nieprzemoc.
Skąd bierze się fascynacja przemocą we współczesnej kulturze? Czy znudziliśmy się życiem w najbezpieczniejszej epoce ludzkości? Co może być pociągającego chociażby w nazistowskiej architekturze?
W dziale religijnym analizujemy adhortację „Amoris laetitia” i kłopoty, jakie sprawia ona Kościołowi. Franciszek przypomina, że to norma jest dla człowieka, a nie człowiek dla normy. Dlaczego brzmi to tak świeżo i odkrywczo?
Piszemy w tym numerze „Więzi”, z rożnych stron, o narodzie polskim. Jak mówić o związkach katolicyzmu z polskością 1050 lat po chrzcie Mieszka? Czy Polacy to naród ochrzczony? Może raczej naród (w większości) ochrzczonych? Na wolę narodu-suwerena powołuje się dziś rządząca partia, realizując swój plan polityczny. Ale jaka jest rola „woli narodu” w demokratycznym państwie prawa? Jak opisać projekt Prawa i Sprawiedliwości: rewolucja autorytarna, konserwatywna czy moralna? Artyści słyszą coraz więcej o swoich obowiązkach wobec kultury narodowej. Czy jednak polska sztuka jest tym samym, co sztuka polska? Czy artyści mogą służyć narodowi także przez rozdrapywanie ran?
Czy dzisiejszy uniwersytet to już tylko firma świadcząca usługi dla ludności? Jak uzdrowić szkoły wyższe chore na punktozę, grantozę i ankietozę? Kto dziś rządzi uczelnią: rektor czy algorytm? Pytanie „po co wierzącym polityka?” należy do tych, na które nie ma jednej, dobrej na zawsze odpowiedzi. A może chrześcijanie powinni dziś w ogóle uwolnić się od politycznych złudzeń? We współczesnej fantastyce, także polskiej, zaobserwować można sporo nawiązań do tradycji chrześcijańskiej. Czy ten rodzaj twórczości to otwieranie drzwi do wiary, czy może raczej – poprzez zaproszenie do nowej, „prawdziwszej” rzeczywistości – przejaw ulegania skłonnościom gnostyckim?
Sumienie jest najbardziej mną. Nazywane bywa busolą moralną, sędzią, świadkiem, strażnikiem, wewnętrznym głosem, najtajniejszym sanktuarium. A jaka jest społeczna rola sumienia? Jakie ma być jego miejsce w systemie prawnym? Zapraszamy też do kościelnego rachunku sumienia z głoszonej tradycyjnie zasady prymatu sumienia. Czy współcześni papieże wznieśliby toast za sumienie, w którym sami są umieszczeni na drugim miejscu – czyli za sumieniem, jak chciał bł. John Henry Newman? Wyruszamy również na poszukiwanie ludu – zarówno w polskiej historii, jak i, co trudniejsze, we współczesności. Czy tęsknota za „zdrowym, polskim ludem” – czymś odmiennym od „wyobcowanych elit” – to tylko zabieg ideolo- giczny, czy coś więcej? Gdzie jest dziś lud?
Coraz powszechniejsze staje się poczucie zmierzchu pewnego ładu instytucjonalnego, spajającego nas jako społeczeństwo i podtrzymującego wspólne imaginarium niezbędne w życiu każdej wspólnoty. Obecnie świat jawi się jako zbyt skomplikowany, żeby potrafiły go uporządkować ramy – również instytucjonalne – starych koncepcji, a jednocześnie dopiero po omacku wykuwamy w ich miejsce nowe idee. Tkwimy w międzyepoce, w swoistym interregnum – w tym numerze „Więzi” podejmujemy niełatwą próbę opowiedzenia tego stanu.
W letniej „Więzi” mówimy o „nocy ciemnej Kościoła” jako doświadczeniu zbiorowym. Nie jest to tylko inne słowo na opisanie społecznego wymiaru kryzysu Kościoła, lecz odwołanie do wymiaru fundamentalnego – duchowego. Czyż nie znajdujemy się w sytuacji, w której jako wspólnota Kościoła w Polsce gubimy drogę i tracimy tradycyjne punkty odniesienia? Znikają kulturowe i obyczajowe „podpórki”, na których wspierał się polski katolicyzm – a czy fundament duchowy jest wystarczająco mocny?
Dla pogrążonego w kryzysie Kościoła jednym z istotnych świateł nadziei może być rozpoczynający się proces synodalny. Oto otrzymujemy bowiem z najwyższego watykańskiego szczebla uroczystą zachętę do przeprowadzenia ogólnokościelnych konsultacji, do których zaproszony jest cały Lud Boży. Czy będziemy w stanie wykorzystać tę szansę?
To nie jest kraj dla rodziców | Rozliczalność w Kościele | W obronie nieużytecznego
Niezbędna ewangeliczna rewitalizacja Kościoła to proces wieloaspektowy i długotrwały. Tu nie ma cudownych przepisów, co nie znaczy, że nie należy poszukiwać konkretnych rozwiązań. Takie poszukiwania to „szycie nowych bukłaków” dla Kościoła przyszłości. Zróbmy to razem!
Polityka jest sztuką osiągania tego, co możliwe, a nie przestrzenią świadectwa. Choć i tu nie wolno rezygnować z ideałów i wartości. „W sprawach politycznych nie bezkompromisowość, ale kompromis jest prawdziwą moralnością” – deklarował kard. Joseph Ratzinger w ważnym szkicu o moralności politycznej. Chodzi przecież o ład społeczny dobry dla wszystkich, a nie tylko dla nas samych. We współczesnej Polsce dominuje inne rozumienie katolicyzmu politycznego. Czy pojawi się u nas inna skuteczna polityka po chrześcijańsku?
W zimowym numerze zapraszamy na spotkanie z twórcami młodego pokolenia, którzy w wyraźnie nowy sposób myślą o teatrze. Nie wystarcza im houellebecqiańska diagnoza o pełzającej apokalipsie. Szukają dalej i głębiej. Wchodzą w mrok, który czasem staje się jeszcze mroczniejszy. Nie ulegają przerażeniu śmiercią, lecz dokładnie odwrotnie – zanurzając się w to graniczne doświadczenie, czynią je głównym tematem swojej pracy twórczej. Zachęcamy do lektury!
Bronisław Komorowski opowiada w tej książce o losach swojej rodziny, o ludziach, wydarzeniach i wyborach, które go ukształtowały. Obok wielkiej historii znajdziemy tu także wspomnienia o poszukiwaniu zajęć dorywczych, wyjazdach na saksy, pracy nauczyciela i ankietera.
Swą opowieść o "zwykłym czy niezwykłym, ale na pewno polskim losie" Bronisław Komorowski kończy w chwili odzyskania przez Polskę niepodległości.
Jaka polityka migracyjna | Doświadczyć Boga | Sztuka zaangażowana, ale uniwersalna?
Tworzenie polityki migracyjnej to klasyczny przykład trudności etycznej procesów formułowania polityk publicznych. Nie da się przyjąć wszystkich, więc przyjmujemy niektórych, ale to oznacza, że pozostałych trzeba odesłać. „W trosce o dom odmawiamy domu” – jak mówi nam w wywiadzie Dobrosław Kot. Czy da się to robić, nie niszcząc godności ludzi w drodze? Zwłaszcza: jak radykalnie ograniczyć wywózki na granicy polsko-białoruskiej?
Żyjemy w czasach dobrych dla populistów, świadczą o tym teksty autorów z Austrii, Holandii, Niemiec, Serbii, Włoch i Polski. Jak odpowiedzieć na populistyczne tendencje w polityce? Czy sekularyzacja w Polsce wydarzyła się niejako „na własne życzenie”? Czy Polacy to, jak pisał 60 lat temu o Niemcach ks. Joseph Ratzinger, „wierzący poganie”? Czy zamknięta w swojskości Polska stanie się rezerwatem w Europie? Skąd bierze się coraz silniejszy lęk przed „obcym”, zwłaszcza przed uchodźcami? Jaka może być polskość na miarę XXI wieku?
Pogarsza się zarówno stan psychiczny Polaków, jak i stan opieki psychiatrycznej. Dlaczego psychiatria wpadła w pułapkę płytkiej polityki zdrowotnej?
W czasie watykańskiego szczytu trzej kardynałowie, prawniczka i dziennikarka zaproponowali bolesny rachunek sumienia Kościoła po tragedii wykorzystywania seksualnego dzieci i młodzieży.
Gry wideo to dziś coraz ważniejsze miejsce ekspresji realnych tożsamości, ale także uczenia się odpowiedzialności i budowania wspólnoty. Czego zatem możemy dowiedzieć się o nas, graczach?
Wychowanie do przemocy | Formacja czy deformacja kapłańska? | W co wierzy Olga Tokarczuk?
Coraz bardziej boimy się przemocy na ulicach, choć oswajamy agresję w debacie publicznej. Jakie są ścieżki radykalizacji prowadzącej do akceptowania przemocy? Czy nasze państwo umie z nią walczyć?
„Reforma Kościoła zaczyna się od reformy duchowieństwa” – mówi papież Franciszek. Pytamy więc o przyszłość formacji kapłańskiej. Czy niezbędnie wymaga ona istnienia seminariów duchownych?
W prasie poważnie przestrzegano, że lektura Tokarczuk grozi irracjonalizmem lub neopogaństwem. Jerzy Sosnowski postanowił zatem wejść głębiej w świat wyobrażony pisarki. Co tam znalazł?
Czy w polskiej kulturze rzeczywiście mamy do czynienia z buntem uciśnionych? Czy powstają zapowiadane nowe arcydzieła i nowe hierarchie w sztuce? Czemu służy wymiana kadry kierowniczej czołowych placówek kultury? Jakie wzorce estetyczne są obecnie promowane? Odpowiedzi szukamy w wiosennej „Więzi”, podsumowując politykę kulturalną obozu Prawa i Sprawiedliwości.